Orhan Esen ile kentsel dönüşüme bizzat şahit oluyoruz. Eyüp, Fener, Balat ve Haliç’i turlarken İstanbul’un ilk sanayileşen bölgelerini, sonrasında göç alan tepeleri ve gecekondu oluşumunu, yapılı çevre tarihini incelerken, İstanbul’un çok rastlamadığımız yönlerine yeniden bakıyoruz.

"Washington Üniversitesi, Seattle'dan gayrimenkul araştırmaları yapan bir enstütünün öğretim görevlileri, öğrencileri ve danışmanlarından oluşan küçük grupla Haliç bölgesine bir gezi yaptık. Burada İstanbul'un öncelikle bir sanayi kenti haline gelişi, daha sonra bunun ortadan kalkması ve sanayi sonrası dönüşüm temasının ağırlıkta olduğu bir gezimiz vardı.

Orhan -- Şu anda bulunduğumuz Balat bölgesi, 19. yüzyılda ağırlıklı olarak Musevi karakterli bir yer olup, Fener bölgesi ise ana hatlarıyla Rum karakterli bir yerdi. Bazı binaların güçlendirilmesi… Çünkü bazıları dökülüyor, değil mi?

Haliç boyunca ve Haliç'e komşu mahallelerde gezdik. Az sayıda örneği kalmış sanayi mirasının bulunduğu bir alanda, kentin sanayileşme ve sanayisizleşme tarihi ve bu gibi sanayi alanlarının dönüşümünün, çevresindeki mahallelere etkisi... Bütün mimari, şehrin liman bölgesinde neler olduğunu takip etmek için tasarlanmış. Sanayi işçisi olarak kente gelen, göçen kesimlerin barınak sorununu nasıl çözdüklerine eğildik. Gecekondu oluşumu, sonra seksenlerden sonra gene aflarla birlikte imar haklarının verilmesiyle birlikte dönüşümü¸ ve bugün bildiğimiz, benim post-gecekondu olarak adlandırdığım kent dokusunun ortaya çıkışı… Burada yeni oluşan sosyal yapılanma, aynı şekilde çevre yapılanması... Gayri resmi bir biçimde… Sonrasında ikinci bir dalgayla, resmi olarak şekillenmiş  ve sıradanlaşmış olarak şehrin bir parçası haline gelen post-gecekondu... Şehir içerisinde bulunan aktörlerin bu şehri üretmesi… Fiziksel mekanı üretmesi üzerinden şehri okuyoruz. Herkes kendi mesleğine bağlı olarak, biraz daha farklı yönüyle ilgileniyor. Mimarın bakışı biraz farklı oluyor, plancı daha değişik bakıyor, sanatçı farklı bakıyor, siyaset bilimci daha farklı bir takım sorularla geliyor. Tabii ki o sorulara yönelik olarak, özgün eğitim programları hazırlıyoruz. O soruların cevaplarını gözlemleyebilecekleri mekanlara götürmeye çalışıyoruz. Gideceğimiz yer bir gecekondu mahallesi de olabilir, bir üst orta sınıf yerleşimi de olabilir, kapalı site de olabilir. Kuzguncuk'ta iskelenin yanındaki küçük meydanımsı şey de olabilir. Bu şehirde var olan hiçbir mekan bizim yabancımız değil. İnsanlar geliyor; Topkapı, Ayasofya'yı geziyor ama Boğaz teknesine binmek için Sarıyer'e gittiğinde, çevreyolundan geçtiklerinde adamlar hemen şeyi sormaya başlıyorlar, bu şehirde bu insanlar nasıl yaşıyor? Kaç para kazanıyorlar? Ne kadar kira ödüyorlar? Yemek masrafları nedir? Sigortaları var mı? Sosyal güvenlik sistemi nedir? Burada toplumsal hayat nasıl...? Bununla daha çok ilgileniyorlar. İstanbul'u sadece tarihi yarımadaya, Topkapı'ya, Ayasofya'ya hapsetmek yanlış bir şey veriyor, Çünkü İstanbul yaşayan bir şehir, bir organizma... Bir güncel gerçekliği var."

Yapımcı & Yönetmen : Deniz Gül & Gizem Elçi